Icesave hvað

Margt bendir til þess að neiið sé ekki eins neikvætt og menn töldu.

Álagið hið lægsta frá hruni

Vanhæf ríkisstjórn.

Heilög Jóhanna vann forðum fyrir franska þjóð með því að ganga í fylkingarbrjósti í baráttu gegn breskri kúgun. Önnur Jóhanna var  fyrir nokkrum árum einnig kölluð heilög ef til vill ekki af því hún vildi bjarga þjóð heldur fremur af því einu að einhverjir rómuðu hana fyrir að vera heiðarlega, en slíkt þótti sjaldgæfur eiginleiki í þingheimi.

Nú nefnir enginn lengur heilagleika hennar. Var hann ef til vill eins glæsilegur og nýju fötin keisarans?

Samkvæmt hennar dómi eiga menn í hennar stöðu að taka ákvarðanir á ögurstundu sem skila árangri. Hún hefur sent fyrirrennara sinn undir fallöxina af því hún  segir að hann hafi geta gert betur. Ég hef ekki heyrt um neitt sem sá forsætisráðherra gerði óheiðarlega aðeins að hann hafi ekki staðið sig nógu vel að hennar mati.

Ríkistjórn hennar stóð fyrir því að ráða aldraðan kommúnista, uppgjafa lögfræðistúdent, með enga tilgreinda prófgráðu til að fara gegn breiðfylkingu breska ríkisins í samningum um líf íslenskrar þjóðar.  Hann beraði getuleysi sitt með því að hampa samningi sem hefði sett íslenska þjóð á hausinn. Enn var farið á stúfanna. Ný samninganefnd var sett á laggirnar og nú var maður með fullgilt lögfræðipróf sendur. Það hefur komið í ljós að hagfræðiþekking hans var takmörkuð og eins þekking hans á íslenskum lögum. Það virðist vera að umboð hans hafi náð til þess eins að fá vexti lækkaða en ekki að ráðast á grundvallar galla samningsins svo sem gengisáhættu og endurheimtukröfu úr þrotabúi Landsbankans.

Við höfum átt því láni að fagna að hafa öryggisventil í íslensku stjórnarskránni sem leyfir þjóðinni að hafa síðasta orðið ef forseta sýnist svo.   Ólafi sýndist svo í þessu máli og þjóðin kaus. Yfirgnæfandi meirihluti atkvæðisbærra manna sagði nei, ekki aðeins einu sinni heldur tvisvar.

Viðbrögð ríkisstjórnarinnar voru sérstök: Heilög Jóhanna sagði að hún teldi rangt af forseta að senda fjárhagsmálefni í þjóðaratkvæði. Hún vildi sem sagt að eldri samningurinn hefði fengið að standa og íslenska þjóðin orðið gjaldþrota af því nágrannaþjóðirnar hefðu ekki þjóðaratkvæði um fjárhagsmálefni.

Steingrímur sagði að erfitt væri að stjórna landinu ef ríkisstjórnir færu alltaf frá eftir að lög væru felld í þjóðaratkvæðagreiðslu alla vega meðan núverandi forseti væri við völd. Ólafur Ragnar hefur setið lengi og þjóðaratkvæðagreiðslur hafa ekki verið slíkt vandamál fyrr en í tíð þessarar ríkisstjórnar.

Fordæmið er komið. Stjórnmálamenn sem ekki sinna starfi sínu, á að draga fyrir dóm. Núverandi fjármálaráðherra valdi að ráða getulausan gamlan skoðunarbróður sinn í jafn mikilvæga nefnd og Icesave samninganefndin var í stað þess að ráða menn með þekkingu og getu til að ná árangri. Forsætisráðherra og ríkisstjórnin öll ber ábyrgð á því klúðri. Nýja samninganefndin virðist hafa verið föst í því hjólfari enda var ekki skipt út bresku nefndinni.

Er ekki ástæða til að fara á Austurvöll og kalla vanhæf ríkisstjórn þó forsetinn hafi bjargað lífi þjóðarinnar.
 

Hvatning fyrir stjórnvöld

Glæpsamleg skattheimta.

Það er alveg ljóst að núverandi ríkisstjórn hefur ekkert gert að gagni en mikið ógagn hefur hún gert. Þar sem faðir Svandísar Svavarsdóttur tókst ekki að koma Íslenskri þjóð á kaldan klakan hefur hefur hún gripið merkið á lofti og með umhverfisbrjálæði reynt að stoppa allt af sem getur orðið þjóðinni til bjargar. Samfylkingin hefur talað fyrir framkvæmdum en vinstri grænir hafa stoppað þær af jafn óðum.

Nú hafa þeir fundið tekjustofn sem er þess virði ráðast í þe eldra fólkið sem nurlað hefur saman til ellinnar og bankaræningjarnir náðu ekki í.   Konan mín hefur misst heilsuna og verður að hætta störfum. Hún hefur unnið stopullt og á takmarkaðan rétt í lífeyrissjóði og lífeyristekjur mínar nægja okkur varla báðum. Við töldum okkur það lánsöm að hafa lagt örlítið til hliðar í lífinu, svolítinn varasjóð sem við töldum að myndi lyfta okkur upp fyrir fátæktarmörkin. Þar sem við fórum ekki að ráðum Glitnis fyrir hrun heldur sóttum utanaðkomandi ráð töpuðum við ekki miklu í hrunininu.

Nú vorum við að telja fram. Þá kemur í ljós að tekið er 18%  (20% á þessu ári) af öllu verðhækkunum og vöxtum á inneign okkar. Það væri í sjálfu sér skiljanlegt ef aðeins yrði tekið af vöxtum og verðbótum á árinu. Því er ekki að heilsa. Til að sýna ykkur hversu óréttlátt þetta er þá getum við tekið dæmi. Tveir menn ákveða á árinu 2007 að leggja 10 milljónir til hliðar. Annar aðilinn tekur út sinn sjóð snemma árs 2009 og leggur  upphæðina inn aftur á sama ári. Hann greiðir 10% af verðbótum og vöxtum í fjármagns­tekjuskatt. Hinn heldur upphæðinni inni. (Sá sem tók út sína upphæð ávaxtar að vísu  ekki þann hluta sem hann greiddi en ávöxtun þess árs var ekki mjög mikil). Þegar þeir taka síðan upphæðina út á árinu 2010 þá greiðir annar 18% af allri ávöxtun, þ.m.t. þeirri ávöxtun sem varð frá 2007 til 2009. Hinn greiðir aðeins 18% af ávöxtun ársins. Vegna mjög lækkandi verðbólgu var sú ávöxtun lítil. Þá skiptir engu máli að sá fyrri hefur talið uppsafnaða verðbætur og vexti til skatts öll árin sem eign sína. Ef upphæðirnar væru hærri hefði hann þurft að greiða sérstakan eignarskatt af þessum vöxtum og verðbótum. Þar sem fólk almennt hefur ekki samúð með þeim sem eiga svo mikið stillti ég upphæðinni í hóf.

Vextirnir og verðbæturnar eru orðnar eign hans í árslok og með því að skattleggja svona aftur í tíman er um eignarupptöku að ræða og afturvirka skattlagningu. Við skulum segja að maður hafi átt í sjóði fé frá því löngu áður en nokkrir skattar voru á fjármagnstekjum. Hann fær þá 18% skatt á tekjur sem voru skattfrjálsar þegar þær féllu.

Þeir sjóðir sem um er að ræða eru þannig að sífellt er verið að höndla með bréf, kaupa og selja. Í hagræðingarskyni var sett sú regla að menn greiddu aðeins fjármagnstekjuskatt þegar þeir tækju út úr sjóðunum. Þegar fjármagnstekjuskattur var settur á í upphafi var ákvæði sem sagði að aðeins yrði greiddur skattur af þeim fjármagnstekjum sem reiknuðust eftir gildistöku laganna. Sá skattur var þannig ekki afturvirkur. Þær hækkanir sem orðið hafa á árunum 2009, 2010 og 2011 eru svo miklar að þær jafngilda nýjum skatti. (frá 10% í 20%). Þrátt fyrir það hafa menn ekki séð ástæðu til að takmarka skattheimtuna við tekjur hvers árs.  Þó mér finnist út í hött að taka 20% fjármagnstekjuskatt af hagnaði ársins getur maður lítið sagt við því þegar fólkið velur getulausa einstaklinga til forystu. En að þessir aumingjar ráðist á uppsafnaðar eignir manns svona tilviljunarkennt þá er mál að mótmæla.

Samkeppnisbrot

 

 

Það er sorglegt til þess að vita að þeir sem stjórna refsiverðum verknaði sleppa yfirleitt en undirsátarnir taka pokann sinn. Stundum eru þessi undirsátar nauðsynlegir til að brotið geti átt  sér stað.  Er þá nægileg afsökun þessara manna að þeir hafi hlýtt fyrirmælum, orðið að fara að fyrirmælunum til að halda vinnunni og ekki getað af sömu sökum tilkynnt um brotið.

Nú skulum við segja að eigandi fyrirtækis segi starfsmanni að fara og ræna verslun samkeppnisaðila eða missa vinnuna. Ef starfsmaðurinn gerir þetta á hann þá að sleppa við refsingu. Við skulum segja að samstarfsmaður hans aðstoði hann við undirbúninginn án þess að fara á staðinn og fremja sjálft brotið. Á hann að sleppa við refsingu.

Við skulum segja að hann sleppi við refsingu af einhverjum ástæðum er eðlilegt að þeir menn sem hafa tekið þátt í slíku haldi trúnaðarstöðu þar sem höndlað er með mikla fjármuni stéttarfélags?

Ef við segjum að maður megi fremja brot til þess að halda vinnunni þá segjum við að menn megi brjóta af sér þegar freistingin er nægjanlega mikil fyrir þá persónulega. Það eru að vísu reglur sem segja að menn megi brjóta af sér í neyð. Heimilt er að fórna litlum verðmætum annarra til að bjarga mun meiri verðmætum sjálfs sín eða annarra enda komi bætur fyrir. Vinna viðkomandi mans er hins vegar lítil verðmæti miðað við þau verðmæti sem tapast í  þeim brotum sem ég geri hér að umtalsefni þ.e. samkeppnisbrotum.  

Í Bandaríkjum Ameríku er sagt að samkeppnisbrot séu svik við almenning. Með þeim er verið að hafa af almenningi oft mjög stórar fjárhæðir, ræna almenning gróðanum af frjálsri samkeppni. Þó forstjórar fyrirtækja hafi ekki verið látnir dúsa í steininum fyrir þessi brot hér á landi er alvarleiki brotanna og eðli ekkert öðru vísi hér.

Ef við getum lært eitthvað af hruni bankakerfisins hér á landi þá er það það að menn reyna eftir megni að fara á svig við lög og græðgin virðist endalaus. Menn hafa kennt frjálsu markaðskerfi um hrunið. Það er hins vegar sama hvaða kerfið er - við höfum alltaf óheiðarlega menn og það eru þeir sem komu Íslandi á hausinn en ekki kerfið.

Óheiðarlegir menn geta líka starfað við ríkiseinokun og slík kerfi hafa nánast öll hrunið og ekki byggst upp aftur. Markaðshagkerfi er ekki fullkomið en þó það kerfi sem eykur auðlegð þjóða mest allra kerfa. Sést það best í Kína sem vex hraðar en nokkurn tíman eftir að þeir innleiddu það.

Það hefur hins vegar komið í ljós að án löggæslu og traustrar löggjafar gengur markaðskerfið ekki frekar en önnur kerfi. Mikilvægasta lögreglan á markaði er Samkeppniseftirlitið.

 Íslendingar eru ekki sérlega löghlíðnir. Eitt af því mikilvægasta sem við verðum að læra af bankahruninu er mikilvægi heiðarleika og löghlýðni, ekki aðeins hjá þeim sem eru næstir kjötkötlunum og geta náð í mikla fjármuni með brotum sínum heldur líka okkur hinum sem stundum svört viðskipti, svindlum frá skatti og ökum of hratt.

Heiðarleiki landsmanna virðist ekki hafa aukist til mikilla muna eftir bankahrunið. Menn líta gjarnan öðrum augum brot annarra, fordæma þau í stað þess að líta í eigin barm. Brotaviljinn verður til í grasrótinni. Þeir stóru vaxa upp við okkar siðferðiskennd. Ef ekki verður breyting á grasrótinni með áróðri verðum við að beita refsingum.

Refsingar eiga að hafa fyrirbyggjandi áhrif þe að menn forðist brotin af ótta við að upp komist. Aðrar ástæður refsinga eru hefndin og hugsanleg betrun brotamanna. Af þessum atriðum vega fyrirbyggjandi áhrif mest. Hefndin er hins vegar sterkust í huga almennings, svo sem í umræðu um bankahrunið og kynferðisbrot. Þarna lýstur saman skynsemi og tilfinningum. Tilfinningarna vilja að við ráðumst á toppana og látum hina sleppa. Skynsemin segir að stuðningsmennirnir, undirsátarnir geri verknaðinn mögulegan og með því að gera þeirra verk refsiverð hindrum við brotin jafnvel þó ekki náist í toppana.

Það eru sem sagt þeir sem framkvæma verknaðinn sem að mínu mati eigi að fá refsingu. Framkvæmdastjórar fyrirtækja sem sammælast um að bola samkeppnisaðila út af markaði eða halda uppi verði eiga að lenda í steininum miklu fremur en maður sem stelur armbandsúri í búð. Einnig aðrir starfsmenn sem koma nálægt slíkum brotum. Hugsið ykkur verðmætin sem hafa verið höfð af almenning í olíufélagsmálinu eða kortamálinu. Af hverju sleppa menn?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Það eru ofbeldismenn sem kaupa vændi

Konur stjórna umræðunni um skuggahliðar kynferðismála og karlmenn þora ekki annað en að beygja sig fyrir þeirra skoðunum. Konurnar vitna í ýmsar fræðigreinar en eru algjörlega óvísindalegar og taka afstöðu með konum án tillitits til tilfinninga karla. Þegar stígamót hófu sína starfsemi hafði ég samband og spurði hvert karlmenn sem orðið hefðu fyrir kynferðislegum glæp ættu að snúa sér og svarið var; Karlar geta bara búið til sambærileg samtök. Nú hefur að vísu mildast í þeim hljóðið og þau sinna ungum karlmönnum sem lenda í barnaníðingum.

Tilefni þessara skrifa eru að talkona stígamóta sagði í útvarpi að kaupendur vændis væru ofbeldismenn sem ættu enga miskun skilið.

Rannsóknir í Danmörku hafa sýnt að kaupendur vændis hafa lent í því á ungum aldri að kaupa vændi og það hefur ruglað tilfinningalíf þeirra og þeir hafa orðið háðir því. Það eru þannig sömu karlmennirnir sem kaupa vændi aftur og aftur.

Dæmið er getur þá verið þannig: Ung stúlka sækir í vondan félagskap og ánetjast eiturlyfjum. Hún verður að fjármagna fíkn sína. Vinkona hennar segir henni að auðveldasta leiðin sé vændi og í einu desperat fíknikasti lætur hún undan og selur sig. Hún missir við það ákveðna sjálfvirðingu og fíknin tekur algjörlega yfir. Hún fer að tæla þá sem líklegir eru til að borga fyrir greiðann.

Strákar öfugt við stúlkur fá mesta kynferðislega þrá strax í byrjun kynþroskans og vegna þess að konur og karlar eru ólík að þessu leiti á þessum aldri fær hann enga útrás fyrir þessar nýju tilfinnigar. Hann hefur engan þroska til að höndla það og fer að trúa því að hann verði afskiptur með kynlíf það sem eftir er ævinnar en hugsun hans um ævina er ef til vill álíka brengluð. Á þessum tíma kemur kona og tælir hann til að greiða fyrir kynlíf. Hún telur honum trú um að hún hafi einhverjar tilfinningar gagnvart honum og athuganir sýna að karlmenn trúa því að konan endurgjaldi tilfinngar sem þeir bera í brjósti gagnvart þeim. Þessi atburður skekkir tilfinningaþroska þessa eintaklings þannig að hann verður háður keyptu kynlífi eftir þetta.

Samkvæmt áliti þeirra sem ráða umræðunni er það konan sem er saklausa fórnarlambið er karlmaðurinn ofbeldismaður.

Eftir nákvæmlega sömu rökum má segja að eiturlyfjasalinn sé saklaus en eiturlyfjaneytandinn ofbeldismaðurinn sem lætur aumingja eiturlyfjasalann selja.

Mannsal og hvers konar ill meðferð á konum og körlum er svo allt annar handleggu sem þarf að sjálfsögðu að taka á.

Stjórnarandstaða óþörf

Þeir sem gagnrýna ríkisstjórnina mest eru ekki stjórnarandstaðan. Hún fær stærstu ákúrurnar frá hlutlausum eftirlitsaðilum svo sem umboðsmanni alþingis sem sagði frá því að ríkisstjórnin hefði ekki nýtt tækifæri í Magma málinu sem hún hafði en hefði aftur á mót beitt aðferðum sem hún hafði ekki rétt á og ekki sýnt góða stjórnsýslu. Nú höfum við horft upp á hundruð milljóna eyðslu áform í stjórnlagaþing og klúðrað því algjörlega. Í fyrsta lagi er nauðsynlegt að endurskoða stjórnarskrána en það er ekki það brýnast sem þarf að leysa þegar menn eiga ekki fyrir mat. Síðan er öll framkvæmdin klúður. Eftir stöndum við með eyðslu í vitleysu. 

Ef það kemur eitthvað atvinnutækifæri er hamast við að brjóta það niður. Þotuæfingar, sjúkrahús, orkufrekur iðnaður og fl. og fl. allt brotið á bak aftur. Sá iðnaður sem gefur mest þe. sjávarútvegur á nú á skera niður við trog þannig að hann leggist af. Allar vita hvaða afstöðu samfylkingin hefur til landbúnaðar, verið er að setja skatt á ferðamenn þannig að sá iðnaður drepist. Á hverjum andskotanum eigum við að lifa. Ef einhvern tíman hefur verið ástæða til að berja bumbur og kalla vanhæf ríkisstjórn er það nú. 

Jóhanna flytur skýrslu

Gúlagið Reykjavík

Varðandi veginn um Hellisheiði þá þjónar hann vel umferðinni. Vandamálið er tilbúinn flöskuháls sem gerður hefur verið við Rauðavatn. Þar eru of margar vegtengingar inn á veginn og fáránleg hringtorg. Þá hefur bensínstöð verið sett niður þannig að vegurinn verður ekki breikkaður þar. Fólk sem sækir til og frá Reykjavík verður að greiða fyrir þann hálfvitagang.

 Annars eru vegaframkvæmdir sem áætlaðar eru hér í kringum Reykjavík óþarfar við núverandi ástand nema sem atvinnubótavinna. Það er ekki forsvaranlegt að láta aðeins hluta þjóðarinnar greiða fyrir hana. Sérstaklega ef hluti fjárins fer í vegaframkvæmdir fyrir Norðan. Geðveikin sem Héðinsfjarðargöng voru verður síðan ókeypis fyrir þá sem þau nota. 

 

 

 

 

Lífeyrissjóðirnir bentu ríkinu á aðra leið í fjármögnun

Bréf til Kínverskra stjórnvalda

Mikilvægasta orsök stríða á milli manna og þjóða er sú staðreynd að einstaklingar og þjóðir meta eigin hagsmuni og hugmyndir ofar hagsmunum og hugmyndum annarra.

 

Stjórnskipulag Vesturlanda byggir á hugmyndum sem mótaðar voru í stjórnarskrár fyrsta franska lýðveldisins og þeirrar bandarísku um mannréttindi. Grunntónn í þeim báðum er réttindi einstaklingsins.  Vesturlönd hafa barist fyrir þessari hugmyndafræði um allan heim og stuðlað að því að Sameinuðu Þjóðirnar hafa samþykkt mann­rétt­inda­ákvæði sem hafa alþjóðlegt gildi.

 

Menning Kína hefur mótast í árþúsundir.  Eins og ég skil þá menningu í fjarlægð er sá megin munur á henni og okkar menningu að fyrst og fremst er hugsað um hagsmuni heildarinnar en ekki hvers einstaklings. Þá er meiri áhersla lögð á langtímamarkmið jafnvel markmið sem nást á mannsöldrum í stað þess að einblína á nútímann. Á þeirri hugsun byggðist það að þeim tókst að reisa Kínverska múrinn.  

 

Kínversk stjórnvöld hafa ákveðið að vinna að aukinni hagsæld þjóðarinnar. Þau hafa séð að leið vesturlanda til hagsældar þ.e. ákveðið frelsi á markaði skapar meiri auð en algjörlega ríkisrekið hagkerfi. Í stað þess að bylta stjórnkerfinu algjörlega eins og gert var í Rússlandi hafa þau tileinkað sér ákveðna þætti úr Vestrænu hagkerfi án þess að gefa eftir stjórnskipulagið algjörlega.  Þetta hefur leitt til efnahagsundurs. Það sem vestrænir hagfræðingar höfðu ekki séð fyrir þegar þeir ráðlegðu Rússum var mikilvægi löggæslu í efnahagsþróuninni. Kínverjar virðast ekki hafa lent í jafn miklum erfiðleikum hvað þetta varðar.

 

Mér er ljóst að alls konar erfiðleikar fylgja efnahagsbatanum, ekki síst að samheldni þjóðarinnar verður minni. Sumir hafa auðgast og lifa vel og aðrir lifa við sára fátækt. Kína er risastórt, samsett úr mörgum löndum sem hafa verið sameinuð um aldir en þó ólík.

 

Vesturlandabúar  telja sig hafa rétt til að segja Kínverjum hvernig þeir eigi að stjórna landi sínu og hvaða hugmyndafræði þeir eigi að leggja til grundvallar. Þó ég sé talsmaður lýðræðis og mannréttinda tel ég mig ekki þess umkominn að segja Kínverjum hvernig þeir stjórna sínu eigin landi, þ.m.t. hvort þeir virði mannréttindi eða ekki.  

 

 Jafnframt sem ég virði rétt Kínverskra stjórnvalda fordæmi ég fordæmingu í garð Norðmanna eftir  veitingu friðarverðlauna Nóbels.

 

Kínversk stjórnvöld beita efnahagsþvingunum til fá Norsk stjórnvöld til að skerða tjáningarfrelsi og grunn mannréttindi eigin þegna. 

 

Nóbelsnefndin Norska er óháð ríkinu. Meðan hún virðir Norsk lög hefur ríkisstjórnin engin afskipti af störfum hennar. Hún hefur sem heild fullt tjáningarfrelsi eins og einstaklingarnir sem að henni standa.  Með aðgerðum sínum gegn Norskum hagsmunum hafa Kínversk stjórnvöld skaðað ímynd sína í augum Vesturlanda án þess að hafa breytt nokkru að öðru leyti.  Ég var persónulega kominn á þá skoðun að íslendingar ættu að auka efnahagsleg tengsl sín við Kína, báðum til hagbóta. Þar sem Kínverjar beita efnahagsvopni til að þvinga upp á Vesturlönd hugmyndafræði sinni um skerðingu á mannréttindum er öll samvinna við þá stór varasöm.

 

Kínversk stjórnvöld geta meinað borgurum sínum að hafa samband við umheiminn og lokað fyrir samskiptin sín megin. Þau geta hins vegar ekki meinað íbúum vesturlanda að tjá sig um hvað sem er hvort heldur er  innan Kína eða utan svo fremi að tjáningin sé innan þeirra takmarkana sem meiðyrðalöggjöfin setur tjáningarfrelsinu.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hungur í heiminum. Erfðabreytt matvæli.

Stríð í heiminum eru sögð milli trúarskoðana og menningarheima. Í flestum stríðum er þó grunnurinn baráttan um brauðið. Í sumar var uppskerubrestur í Rússlandi á hveiti og hefur hann áhrif á framboð á heimsvísu, verð hækkar upp úr öllu valdi. Þetta skiptir okkur vesturlandabúa nokkru. Við þurfum ef til vill að minnka eitthvað munaðinn á móti. Annars staðar munu menn deyja.

 Eiginleikar allra lífvera ráðast af sömu efnaklösunum sem nefnd hafa verið DNA. Þó snúið sé upp á efnið eins og hringstiga getum við hugsað okkur að það sé langur hali af efnum kölluðum bösum. Basarnir eru af fjórum mismunandi tegundum. Fjórir basar geta raðast á mjög mismundandi vegu og má segja að hver möguleiki sé eins og stafur í stafrófi. Við höfum líka tæki sem lesa í þetta stafróf og þannig fæst formúla fyrir lífveru.  Aðal atriðið í þessum skrifum er ekki hvernig þetta á sér stað nákvæmlega heldur það að þessi formúla fyrir skráningu eiginleika milli kynslóða er eins bæði í jurtum og dýrum. Mönnum hefur tekist að flytja eiginleika frá einni lífveru til annarrar. Þær lífverur sem þannig eru gerðar eru kallaðar erfðabreyttar. 

 Í a.m.k. 10 þúsund ár höfum við leikið okkur með erfðaefnið. Í stað þess að flytja eiginleika milli ólíkra tegunda höfum við flutt það milli náskyldra tegunda eða innan sömu tegundar. Með því að leita uppi kvæmi sem ríkust eru af þeim eiginleikum sem við óskum okkur og para þau saman fáum við afkvæmi með æskilegum eiginleikum. Við erum að velja úr erfðamenginu. Munurinn á þessu og erfðabreytingum er að í síðara tilfellinu geta menn farið út fyrir erfðamengi tegunda og farið á milli jurta og dýraríkis í leit að genum. Fræðilega er þannig hægt að flytja alla eiginleika á milli lífvera þó í reynd hljóti margir eiginleikarnir vera þess eðlis að lífveran getur ekki lifað. 

Allt fikt með erfðaefni getur verið hættulegt. Við höfum dæmi um það að með kynblöndun hafi myndast lífverur sem hafa slæm áhrif á umhverfið. Þetta á sérstaklega við þegar lífverur eru fluttar heimshorna á milli og blandað saman. Dæmi um þetta er blöndun afrískra býflugna við evrópskar í Suður Ameríku og úr varð mjög árásargjörn ofurfluga. Við getum hugsað okkur að tóbaksframleiðendur rækti upp tóbaksplöntur sem eru mun eitraðri en þær sem þeir rækta í dag. Engin getur haldið því fram að það sé gott þó eiginleikarnir finnist í náttúrunni. 

 Ástæðan fyrir því að menn velja núna að blanda saman ólíkum tegundum með erfðatækni er einfaldlega sú að þá margfaldast möguleikar á því að fá lífveru með æskilegustu eiginleikana. Það er að sjálfsögðu einnig ljóst að þá margfaldast möguleikarnir á því að fá fram eiginleika sem eru óæskilegir eða jafnvel hættulegir umhverfinu eða mönnunum. 

 Á síðustu öld var hafin ræktun á mink á Íslandi. Hann er dýr sem á sína náttúrulegu óvini í sínum heimkynnum. Hér fundust engir slíkir. Hann slapp út í náttúruna og hafa menn reynt að útrýma honum síðan. Menn hafa misjafnt álit á lúpínu hér á landi og veður hún víða yfir gróður sem okkur er kær. Þetta eru tvö dæmi um nýjar "ofur" lífverur í okkar vistkerfi. Erfðabreyttar lífverur geta fengið eiginleika sem gera þær sterkari en lífverur sem fyrir eru þannig að náttúrulegir þættir sem halda lífverunni í skefjum vinni ekki á henni.  Slíkt getur skapað svipuð eða verri vandamál og dæmið um minkinn og lúpínuna. 

 Erfðabreyting lífvera er ekki eitt fyrirbrigði sem mann geta sagt að sé annað hvort hættulaust eða stór hættulegt. Við getum bæði búið til matjurtir sem eru næringarríkari og hollari og eins matjurtir sem eru óhollar. Við gætum þess vegna ræktað nikontínframleiðslu í hveiti.  Heimurinn er  ein matarkarfa. Það er  ekki skammtað jafnt úr henni. Auðugar þjóðir geta veitt sér þann munað að hafna erfðabreytingum á matvælum. Fjöldi manna á jörðinni eykst stöðugt og meðan svo er verður annað hvort matvælaframleiðslan að aukast eða fleiri deyja úr hungri. Vísindamenn segja að með eldri tækni verði matvælaframleiðslan ekki aukin i þeim mæli sem nauðsynlegt er. Jafnvel geta veðurfarsbreytingar minnkað hana til muna. Erfðabreytt matvæli eru þannig spurning um líf eða dauða og við getum ekki hafnað henni. 

Af framansögðu dreg ég þá ályktun að við höfum tveggja kosta völ. Velja erfðabreytt matvæli og taka ákveðna áhættu eða hafna þeim og drepa milljóna hundruð manna. Ég veðja á framtíð erfðabreyttra lífvera en jafnframt tel ég ljóst að mistök verði gerð með kostnaðarsömum afleiðingum. Við getum minnkað líkur á slíku með ströngu eftirliti og varkárni. Þó ég telji það þá er önnur siðferðileg hlið slíkra erfðatækninnar, hlið sem er vandamál víða, þ.e. einkaréttur ríkra þjóða á tækninni. Þjóðir sem ekki búa yfir erfðatækni eða eiga þær afurðir sem þannig eru til komnar verða háðar tækniþjóðunum með mat. Bandaríkin hafa lokað fyrir matarsölu til Sovétríkjanna sálugu þ.e. þau hafa notað mat sem pólitíska þvingun. Mörgum finnst  það skelfileg tilhugsun. 

 

 

Skoðum málið frá báðum hliðum

Ég velti því fyrir mér hvað Íslendingar myndu segja ef sér íslenskur stofn myndi breyta hegðun sinnig og útlendingar færu að veiða grimt úr honum.

Geta nagað sig í handarbökin