Þegar báðir deiluaðila hafa rétt fyrir sér.

Það eru nokkrar athyglisverðar fréttir í fjölmiðlum upp á síðkastið. Atli Gíslason hefur kært til Mannréttindadómstólsins ákvarðanir ákæruvaldsins í nauðgunarmáli. Lögreglan rannsakaði málið ekki nægjanlega vel, Atli bætti úr en það dugði ekki til. Konan varanlega sködduð eftir verknaðinn en ekkert gert.

Ég veit ekki málavexti að öðru leyti en það sem haft er eftir Atla sem er mætur maður. Hann segir að Mannréttindadómstóllinn ætli að taka málið fyrir. Það gerir sá virðulegi dómstóll ekki að nauðsynjalausu.  Hræðilegt mál en þó. Það getur leitt af sér betri meðferð í slíkum málum í framtíðinni.

Þá er það konan sem tekin var nauðug og tekið úr henni þvagsýni að viðstöddum karlmönnum. Var þetta opinber nauðgun í nafni refsivörslunnar??

Vinur minn og skólabróðir, sýslumaðurinn á Selfossi spurði hvor sleppa eiga þeim út á götuna aftur sem ekið hefðu drukknir, þar til þeir yrðu einhverjum að voða. Hann spurði: "Vilja læknarnir það?" Læknar segjast ekki vinna læknisverk undir slíkri nauðung.

Báðir hafa rétt fyrir sér og báðir rangt. Læknar hafa tekið blóðsýni úr drukknum ökumönnum meðan lögreglumenn hafa haldið þeim. Það að koma upp þvaglegg hjá konu meðan  karlmenn halda henni er miklu viðkvæmari aðgerð og grófari árás inn sálarlíf hennar og persónuréttindi. Ef rétt er sem lýst er að karlmenn hafi verið viðstaddir er það hroðaleg og óþörf niðurlæging. Á þessu stigi er viðkomandi saklaus af því sem hún er grunuð um, aðeins er verið að rannsaka hvort um brot hafi verið að ræða.

Læknar sögðu að komi það til að þeir verði skyldaðir til slíkra aðgerða þá mundu þeir gera það á mannúðlegri hátt þ.e. svæfa viðkomandi.  Það er alla vega ljóst að beita hefði mátt vægari aðferðum við töku sýnisins þ.e. aðferðum sem hefðu ekki jafn varanleg áhrif á sálarlíf viðkomandi konu.

Gallinn er ef til vill sá að lögreglulið eru fámenn á stundum og sjaldgæft að svona mál komi upp. Engar fastar starfsreglur eru fyrir hendi til að vinna eftir og því auðvelt að gera mistök.

Í stað þess að deila í fjölmiðlum um þetta mál þarf að vinna að því að sýni úr grunuðum ökumönnum verði tekin með sem minnstum skaða fyrir viðkomandi og í samræmi við þann grunntón norrænna laga um virðingu fyrir persónurétti manna, jafnvel og ekki síst þeirra sem grunaðir eru.  

Af hverju hafa læknar þessa afstöðu. Það er ef til vill ekki bara vegna þess að þeir hafa helgað sig líknandi störfum en ekki refsivörslunni. Það er örugglega að mjög miklu leyti af því að menn verða að treysta læknum fyrir lífi sínu. Ef að þeir taka þátt í aðgerðum sem eru mjög niðurlægjandi fyrir einstakling og er ekki stofnað til vegna heilsu sjúklingsins sjálfs og er þvingað upp á viðkomandi þá eiga þeir á hættu að missa þetta traust. Ef læknirinn kemur inn til þess að vernda einstaklinginn vegna nauðsynlegrar aðgerðar lögreglu þ.e. annars vegar kosturinn að læknir framkvæmi aðgerðina á móti því að lögreglan geri það þá getur læknirinn komist í gegnum þetta án þess að tapa virðingu sinni.

Athugasemdir

[Greta Björg Úlfsdóttir, 31.8.2007 kl. 15:40]

Þetta virðist skólabókardæmi um það hvernig læknir getur lent í klemmu milli trúnaðar við sjúkling og réttarkerfisins. Alltaf erfið spurning þegar verið er að fást við sjúkling sem neitar samvinnu, hversu langt má ganga í valdbeitingu. Þess konar dæmi koma til dæmis iðulega upp í hjúkrun aldraðra, sem farnir eru að "tapa sér" og neita sjúkraliðum um að sinna lágmarks hreinlætiskröfum fyrir sig, þó þeir séu ófærir um sjálfir. Enda er því miður nokkuð um að slíkir einstaklingur séu beittir því sem kalla má ofbeldi, þegar önnur úrræði virðast þrotin. Og ekki bætir tímaskortur starfsfólks úr skák, þar sem drífa þarf af verkin án þess að hægt sé að eyða mjög löngum tíma til umþóttunar.