Skipun hæstaréttardómara o.fl.

Heimspekingar komust að því fyrir stjórnarbyltinguna í Frakklandi fyrir allmörgum árum síðan (1789) að stjórnvöld gætu spillst og því rétt að þau takmörkuðu hvert annað sona svipað og fyrirtæki eiga að gera í samkeppnisumhverfi. Þeir sögðu því að rétt væri að hafa ríkisvaldið þrígreint þ.e.    löggjafarvald sem Alþingi fer með, stjórnsýsluvald sem ríkisstjórnin stýrir og dómsvald þar sem Hæstiréttur hefur síðasta orðið. Þessi regla komst svo inn í íslensku stjórnarskrána. Það var svo önnur regla sem er svolítið á skjön við þessa sem þróaðist fyrir baráttu þings og konungs á Englandi allt frá samningi sem þessir aðilar gerðu með sér um svipað leiti og Íslendingar losuðu sig við sjálfstæði sitt í hendur Noregskonungi en varð ekki fullmótuð fyrr en á 19 öld og segir að þingið ráði nokkurn vegin hver situr í ríkisstjórn. Þannig verða tvær greinarnar að einni í raun.

Það sem heldur aftur af ríkisstjórnum og meirihluta Alþingis er því eingöngu Hæstiréttur. (Ef til vill valdalaus stjórnarandstaða og forseti að einhverju leyti).  Þegar ég var í lagadeild var sagt að hæstiréttur færi eftir því megin sjónarmiði að teygja stjórnarskránna eins langt og hægt væri í átt til vilja Alþingis og ríkisstjórna á þeirri forsendu að hæstaréttardómarar væru ekki þjóðkjörnir. Forseti hélt sig einnig til hlés og má því segja að aðeins einn þáttur ríkisvalds hafi verið virkur. Nú hefur Hæstiréttur breytt um stefnu fyrir all mörgum áratugum og hefur dæmt fjölmörg lög ríða í bága við stjórnarskrá. Forseti hefur einnig veitt ríkisstjórn aðhald í fyrsta skipti í sögu lýðveldis hér nú fyrir skömmu eins og alþekkt er.

Þessar pælingar eru tilkomnar vegna þess að ég hitti gamlan bekkjarfélaga minn um daginn, gamlan sjálfstæðismann sem hefur ekki alveg kyngt öllu sem flokkurinn hefur gert. Við spjölluðum um landsins gagn og nauðsynjar eins og gengur og meðal annars um skipun Hæstaréttardómara. Það er í raun einn ráðherra sem ræður vali á einu löppinni sem ver stólinn falli. Nú er sjálfstæðisflokkurinn búinn að vera í ríkisstjórn í 16 ár og stefnir í 20 ára valdatíð hans. Hann hefur skipað stóran hluta af hæstaréttardómurum og hafa gagnrýnisraddir haldið því fram að skipanirnar hafi ekki verið af hlutleysi heldur þvert á móti hafi ríkisstjórnin verið að raða eigin pótintátum í réttinn. Ef svo er þá hverfur eina vörn almennings gagnvart stjórnvöldum.

Í Bandaríkjunum er raunveruleg þrígreining valdsins þ.e. þing er kosið sérstaklega og forsetinn sem velur ríkisstjórn sérstaklega. Þar koma þessir valdaaðilar sér síðan saman um skipun dómara. Þar getur forsetinn ekki setið nema í átta ár og því getur sami maður ekki skipað jafn mikinn fjölda dómara og hér.

Ég hef enga lausn um það hvernig á að skipa dómara í Hæstarétt.  Það er hins vegar ótækt eins og það er.

Við skulum segja að Baugsmálið sé pólitískt og tveir hæstaréttardómarar af 8 hafa fengið stöðu sína vegna pólitískra sjónarmiða. Getum við treyst að niðurstaðan verði hlutlaus.

Hæstiréttur á að vera virt stofnun sem fólk getur treyst. Er það svo?

Athugasemdir

[Haraldur Haraldsson, 8.6.2007 kl. 00:41]

Þetta er orð i tíma töluð og i þeim er stóri sannleikur að mínu mati/er þetta hægt áfram/nei þetta má ekki vera svona!!!!Mjög greinargott sett fram og vonandi að þetta  hreifi við eitthverjum/Halli gamli